ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ-Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

Βρισκόμαστε στην Αρχαία Ελλάδα όταν το 460 π.Χ θα γεννηθεί ένας πολυμαθής άνθρωπος, ο οποίος θα χαρακτηριστεί ως ο γελαστός φιλόσοφος, πατέρας της υλιστικής θεωρίας της ύλης και εισηγητής του ντετερμινισμού.  Ο λόγος για τον Έλληνα φιλόσοφο και στοχαστή Δημόκριτο.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε περίπου 460 προ Χριστού στα Άβδηρα της Θράκης η οικογένεια του ήταν αριστοκρατικής καταγωγής η οποία όμως διατηρούσε δημοκρατικές πεποιθήσεις και λόγω της καλής οικογενειακής κατάστασης η μόρφωση που έλαβε ήταν άρτια. Μετά τον θάνατο του πατέρα του αφού μοιράστηκε την κληρονομιά με τα δυο του αδέρφια, ξεκίνησε ένα ταξίδι διάρκειας οκτώ χρόνων, όπου επισκέφτηκε την Αίγυπτο, την Περσία, την Βαβυλώνα και ενδεχομένως Αιθιοπία και Ινδία.  Κατά την περιπλάνησή του αυτή μαθήτευσε κοντά σε ιερείς, λόγιους, αστρολόγους και φιλοσόφους αποκομίζοντας τεράστιο πλούτο γνώσης.  

Η ΓΝΩΡΗΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΔΑΣΚΑΛΟ ΤΟΥ-ΛΕΥΚΙΠΠΟ

Κατά την επιστροφή του στην πατρίδα επισκέπτεται τα μεγάλα πνευματικά κέντρα της κοινωνίας όπου γνώρισε από κοντά την φιλοσοφία του Θαλή, του Αναξίμανδρου και του Ηράκλειτου. Και θα γνωρίσει τον άνθρωπο που θα του αλλάξει την ζωή, τον δάσκαλό του, τον Λεύκιππο.  Από τον δάσκαλο του διδάχτηκε την φιλοσοφία του Παρμενίδη, του Εμπεδοκλή και του Πυθαγόρα. Φυσικά από τους προορισμούς των επισκέψεων του δεν θα μπορούσε να λείπει και το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής η Αθήνα.  Η περιφρόνηση του όμως ως προς την δόξα ίσως να ήταν και ένας από τους λόγους που δεν έλαβε αποδοχή κατά την παρουσία του εκεί.  Έπειτα ο Δημόκριτος θα επιστρέψει στα Άβδηρα όπου θα αφοσιωθεί στη διδασκαλία και την συγγραφή των έργων του.  Τα ενδιαφέροντά του ήταν εξαιρετικά πλατιά και ασχολήθηκε σχεδόν με όλους τους τομείς της ανθρώπινης γνώσης.

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Όπως αναφέραμε και στην εισαγωγή θεωρείται πατέρας της ατομικής θεωρίας. Ο Δημόκριτος και ο δάσκαλος του ο Λεύκιππος υποστήριξαν πως τα πάντα στο σύμπαν είναι φτιαγμένα από τα άτομα και το κενό.  Τα άτομα δεν γίνονται αισθητά από τον άνθρωπο, δεν είναι ορατά δηλαδή εξαιτίας του μικρού τους μεγέθους και ότι είναι το μικρότερο κομμάτι που απαρτίζει την ύλη. Κάτι που υποδηλώνει και η ετυμολογία της λέξης άτομο από το στερητικό α και το τέμνω. Ο Δημόκριτος συνέλαβε το κενό ως έναν άπειρο χώρο μέσα στον οποίο κινούνται ένας άπειρος αριθμός ατόμων που αποτελούν το ον, δηλαδή το υπαρκτό, δηλαδή τον φυσικό κόσμο.  Και ο τρόπος με τον οποίον δομούνται τα άτομα είναι αυτός που θα αποδώσει τα χαρακτηριστικά και την ιδιότητα στην ύλη.  Βασιζόμενος στην ίδια λογική έκανε λόγο και για την γέννηση του κόσμου.  Πίστευε πως στο άπειρο υπάρχουν πολλοί κόσμοι που κατά την κίνησή τους συγκρούονται, αποδομούνται στο αδιαίρετο της ύλης και έπειτα λόγω ελκτικών δυνάμεων και περιστροφικών κινήσεων οι δίνες που σχηματίζονται ενσωματώνουν καθετί που αγγίζουν και σχηματίζονται κατά αυτόν τον τρόπο τα ουράνια σώματα.

Ο Δημόκριτος ήταν υποστηρικτής της φράσης: εν βυθώ γαρ η αλήθεια,  δηλαδή ότι η αλήθεια είναι κρυμμένη στο βάθος.  Πίστευε  πως και η μόνη αξιόπιστη γνώση είναι αυτή που αποκομίζει κάνεις μέσω της νόησης,  την διαδικασία δηλαδή της σκέψης που μπορεί να σε οδηγήσει στην γνώση και ότι η γνώση που μπορεί να πάρει κανείς βασιζόμενος στις αισθήσεις μόνο στο μη πραγματικό μπορεί να σε οδηγήσει.  

Δύο φράσεις του ίδιου που είναι άξιες αναφοράς κατά την προσωπική μου άποψη είναι:  γνώμης δυο εισίν ιδεαι, η μεν γνησίη, η δε σκοτίη. Δηλαδή υπάρχουν δύο είδη γνώσης η αληθινή και η ανακριβής.  Η οποία θα έλεγα πως είναι άκρως επίκαιρη μιας και εξαιτίας των πολλών πληροφοριών που γινόμαστε συνεχώς μάρτυρες πολλές φορές αγνοούμε να ελέγξουμε την εγκυρότητα των πηγών αυτών που διαβάζουμε και δημιουργούμε εσφαλμένα συμπεράσματα και η δεύτερη φράση: πάντων κάκιστων η ευπετείη την νεότητα. Αυτή γαρ έστιν ή τίκτει τας ηδονάς ταύτας, εξήν η κακότης γίγνεται. Δηλαδή το χειρότερο στοιχείο στην εκπαίδευση των νέων είναι η ευκολία,  διότι αυτή γεννάει εκείνες τις ηδονές, από τις οποίες προέρχεται η κακιά.